Dünyanın manyetik kuzey kutbu ilk keşfedildiği 1831 yılından bu yana sürekli yer değiştirdiği bilinen bir gerçektir. Ancak son 20 yıl içerisinde hızı öyle çok arttı ki bu tuhaf değişim, bilim insanlarını meraklandırdı. Çünkü Dünya Manyetik Modeli (WMM) 20 yıl içinde neredeyse 100 yıl içinde yaşanan değişimle aynı grafiği çizdi. Peki neden dünyanın manyetik kutbu yer değiştiriyor? Manyetik kuzey kutbu kaymasının sonuçları nedir? Gelin bunları bilimin ışığında birlikte inceleyelim.
Manyetik Alan Nedir?
Öncelikle bilmemiz gereken yaşam küremizin dev bir mıknatıs gibi olduğudur. Bu nasıl oluyor peki? Şöyle ki, yer kabuğunun 3200 km altında erimiş halde bulunan ve 5700 C° sıcaklıktaki demir, nikel gibi metallerin sürekli hareketi sonucunda elektrik akımı ortaya çıkmaktadır. Bu elektrik yüklü metal parçacıklar, böylece dünyanın çevresinde görünmez manyetik alan çizgileri oluştururlar. Buna dünyanın jeomanyetik alanı denilmektedir. Bu jeomanyetik alan dünyanın tümünü kapsar ve uzayda da birkaç bin kilometre daha devam eder.
Manyetik Alan Ne İşe Yarar
Manyetik alan çizgileri Güney Kutbu yakınlarından Dünya’dan çıkar ve dolaşarak Kuzey Kutbu yakınlarından tekrar içeriye girer. İşte bu döngü sayesinde dünyayı sarmalayan manyetik alan, tıpkı bir mıknatıs gibi itici ve çekici gücü yaratır. Peki manyetik alan ne işe yarar;
⦁ Gezegenimizi sarmalayan manyetik alan adeta savaştaki öncü birlikler gibidir. Manyetosfer alanının içerisinde olan manyetik alan, güneş rüzgarlarının ve galaksideki diğer kaynaklardan gelen yüksek enerjili parçacıkları saptırarak dünyayı korumaktadır.
⦁ Pusulanın iğnesini hareketlendirerek yönümüzü bulmamızı sağlar. Sadece insanlar değil deniz kaplumbağası, güvercin, manyetotaktik bakteriler, alabalık, sirke sineği gibi bazı hayvanlarında içsel pusulasıdır.
⦁ Bir değişik doğa olayına da vesile olur. Uzaydan ve güneşten gelen zararlı maddeler kimi zaman kutup bölgesinden dünyaya giriş yapabilmektedir. Bu esnada gökyüzünde yeşil ışımalar ortaya çıkar. Böylece tahmin ettiğiniz gibi, bizleri gökyüzüne hayran hayran baktıran kuzey ışıkları hayat bulur.
Peki ya manyetik alan olmasaydı;
⦁ İşte o zaman Dünya, Güneş’ten gelen radyasyon dalgaları karşısında savunmasız kalırdı. Bu da canlılar için ölümcül sonuçlar doğururdu. İlk başta da uydu ve astronotların varlığı tehlikeye girerdi.
⦁ Askeri ya da sivil denizciler ve havacılar için yön bulmak epey zorlaşırdı. Çünkü Manyetik kuzey kutbu bir tür navigasyondur. Pusulanın iğnesi her zaman manyetik kuzey kutbunu gösterir. Bu sebeple GPS olmadığı takdirde pusula ile yön bulmak pek mümkün olmazdı.
⦁ 1989 yılında manyetik alanın olmamasına örnek olabilecek bir olay yaşandı. O yıl içinde Güneş’te dev bir patlama gerçekleşti. Bunun sonucunda da Kanada’da elektrik sistemi çöktü.
⦁ Yönlerini manyetik kuzey kutbu sayesinde bulan hayvanların nesli, tükenme riski ile karşı karşıya kalırdı.
Manyetik Kuzey Kutbu Neden Yer Değiştiriyor?
Öncelikle manyetik kutuplar ile coğrafi kutuplar farklıdır. Coğrafi kutuplar dünyanın gerçek, kuzey ve güney kutuplarıdır ve genellikle sabitlerdir. Dünyanın dönüş eksenine göre yüzeyi kestiği noktalardır. Manyetik kutuplar ise sürekli hareket halindedir. Gelelim Dünya’nın manyetik kuzey kutbu neden kayıyor?
Manyetik kuzey kutbu yer değiştiriyor çünkü; güneşte her 11 yılda bir yaşanan terslenme ve yer kabuğundaki metal okyanusu manyetik alanın hareket etmesini sağlıyor. Manyetik alan araştırmacıları, her beş yılda bir manyetik alan ölçümü yaparak Dünya Manyetik Modeli’ni ülkelerle paylaşır En son 2015 yılında öngörülen modelin yanlış olduğu tespit edilerek 2020 yılı beklenmeden, 13 derecelik bir sapma güncellemesi yapıldı. Bunun nedeni ise manyetik kuzey kutbu yer değiştiriyor, hızla Kanada’dan Sibirya’ya doğru ilerliyordu. Bu bilgi anlık olarak gezginler, uçaklar ve gemiler için hayati önem taşımaktadır. diğer yandan araştırmacılar son 20 yılda elde ettikleri verilerle Dünya’nın kendi terslenme sürecine girdiğini tahmin ediyor. Bu manyetik kutupların yer değiştireceği anlamına gelmektedir.
Manyetik Kutuplar Değişirse Ne Olur
Bilim insanları bu sürecin tam da nasıl olacağını pek kestiremiyor. Şu zamana kadar elde edilen veriler çerçevesinde 780 bin yıl önce Kuzey Kutbu, Güney Kutbu; Güney Kutbu ise Kuzey Kutbu olduğudur. Ancak o dönemde dünyada neler yaşandı bilinmiyor. Manyetik alan araştırmacılarına göre panik yapmaya gerek yok. Manyetik kuzey kutbu kayması bir günde gerçekleşecek bir olay olmadığı gibi binlerce yıl sürecek Dünya için bir serüvendir. Sonuç olarak biz insanlarda bunu yaşayıp göreceğiz.
Comentarios